II. ДИСКУРЗИВНИТЕ ПРАВИЛА НА ИГРАТА (ИНТЕРДИСКУРСИВНА КОНФИГУРАЦИЈА) | ХИПЕРТЕКСТУАЛНИ ДИЈАЛОЗИ, 2004

Многумина веруваат дека денешното пишување е само имитација на мртви стилови, дека е зборување од името на сите маски  и гласови кои се наталожиле во замислениот музеј на глобалната култура и дека не треба да се напушта тивкиот брег на Големата Историја на Идеите. Но, крајно време е под платформата на дискурсивните пракси да ги побараме оние недоречени, а содржани нешта заради кои секој дискурс е дел и продолжеток на големата архива на човештвото. Таа не опстојува веќе врз темелите на генезата и континуитетот, врз идејата за оригиналноста на текстовите, врз нивното божемно благородничко потекло кое се мери со отсуството на претците. Тоа е симпатична, но задоцнета забава за недораснати теоретичари, би рекол Фуко (Michel Foucault) истакнувајќи jа доминацијата на цела низа поими како праг, граница, преобразба. Но, токму тие амбивалентни нешта го прават недоречен нашиот дискурс. Отвораат подземни премини во лавиринтот на туѓите говори, во кои тонеме, неосетно. Луѓето пишуваат за да немаат лице, го слушам повторно, затоа, „не прашувајте ме кој(а) сум и не велете ми да останам ист(а): тоа е само моралот на моите лични податоци... Но, оставете ми jа барем слободата кога е во прашање пишуваето“ (Фуко: 1998; 22), слобода коа нема да ce потпира врз правилата на моите „оригиналии" претходници, на оние кои го контаминирале и деформирале мојот дискурс, па не знам, говорам ли јас сопствени ставови или интерпретирам туѓи. Како и да е, извесно е само тоа дека мојот глас нема да „прераскажува“ концепции, статии или книги што ги потпишале големите магови на моќната теориска и филосовска мисла: можеби затоа што е таа веќе во мене, преплетена со моите погледи, размисли и чувства, можеби затоа што одбивам да ce позиционирам, па од перспективата на некој „асиметричен друг“ да создавам екстензивен, сувопарен и академски стерилен израз, чија крајна цел е да постави докса. Моето писмо го отфрла лажливото, „маестетично“ pluralis modestatis и, нималку наивно, застанува зад своето дрско Jac кое не се срами да признае дека е побогато за милион туѓи гласови во себе. Им објавува војна на илјадниците суво испишани страници кои веќе никој не ги чита, оти се туѓи дури и за оние кои ги напишале, но притоа не заборавиле да го стават својот потпис, уверени дека создале оригинал. Моето писмо пека по една сублимирана, полифонична и отежната форма, доволно речита да создаде хаос во мојата глава, доволно мудра да предизвика желба лесно да се откажам од неа, оти зборовите никогаш не објаснуваат од каде доаѓаат, тие дури не прецизираат ни каде одат - кутрите, зависат од нашата несовршеност - но затоа пак, учествуваат во создавањето на разли„А“ката (differAnce), го креираат одложување, го (по)кажуваат она што го мислиме, различно а толку слично на она што Другите веќе го (об)мислиле.

Туѓите истражувачки искуствота ме научија дека знаците упатуваат на други знаци, книгите на други книги, на други текстови - небаре „jазли во мрежа“. Тие не се чисти, единствени и пасивни креации, туку отворени простори за многубројни (не)согласја, кошници од различни искази во кои треба да ja барам идејата за интердискурсивната конфигурација. Таа е точката на која сакам да го задржам вашето внимание, но подвелекувам: мојот дискурс нема да биде идентичен на мојата свест - тој не е дури ни идентичен јазикот зборувам, на субјектите кои живеат во мене - тој е пракса со сопствени форми на последователност и надоврзувања, една „распроснатост“ на која и здодеале апсолутните оски на референцијата, едно постојано децентирање кое упорно сака да продуцира разлики. Просторот на неговата комуникација опфаќа мноштво текстови, делови од една бескрајна дискурсивна творба - која само што jа надминала играта на влијанијата меѓу два автора или две различни книги - во која, независно од искуствата, учествувале многумина: се среќавале, се критикувале, се негирале, едни од други краделе и без свесно знаење, упорно ги вкрстувале своите одделни дискурси во основната потка на „ткаењето“, со која воопшто и не управувале. И тоа токму поради фактот што работи за моќта на мојата интердискурсивност, всушност за нејзината интертекстуалност - за комуникацијата во која сакам да влезам со помош на една историска априорност. Таа го дефинира полето на мојата култура - дискурсивноста на моето постоење - го гради системот од некогаш изговорените искази кои, не само што jа имале страста да jа ограбат мојата сегашност, туку jа имаат и моќта да jа истакнат нејзината Другост, искази кои го покажуваат она што е истовремено и над и во мене, она што ме одредува и што ме дефинира, но и она што потврдува дека сум Разлика, „дека (мојот) ум е разлика од дискурси, (моjaтa) историја разлика од времиња, (моето) Jac разлика од маски. Дека таа разлика... е токму онаа распрснатост која (сум) и која сам(ата) ja создавам“ (Фуко: 1998; 142).

Ова писмо нема да ви понуди сукцесивен преглед на различни студии и мислења - нема да интерпретира текстови што ги напишале некои луѓе а ги сочувала некоја култура - ќе расправа за клучните поими и проблеми кои ги дефинирале дискурсивни пракси на најважните теоретичари и мислители од минатото и сегашноста, за моќите на нивните комплексни дискурсивни системи кои ги претвориле исказите во настани, а настаните во искази, за оние „нивни нешта" кои се помалку јазик, а повеќе говорни чинови присутни во различни форми, но без можност за конечно дефинирање. Веројатно затоа повеќе сакам да го употребувам терминот „атоми на дискурсот“, одошто реченици или структури. Нивната привилегија е таква што тие можат да бидат повторени, преобразени и реактивирани, иако никој и ништо - ниту јазикот, ниту писмото - не може до крај да ги исцрпи. Сврзани со чинот на пишувањето „атомите на дискурсот" си обезбедуваат продолжена егзистенција во полето на моето паметење, во материјалноста на нечии ракописи или книги, па наместо да бидат загубени во минатото - како „геолошка катастрофа или смрт на некој крал“ (Фуко: 1998; 114) - продолжуваат да циркулираат, се нудат за пренесувања, за поткраднувања, стануваат вечна тема на присвојување и оспорување, стануваат исказни функции без ограничувања. Сепак, добар дел од нив останува непознат за лингвистиката. Тој „добар дел“ изгледа како издлабен со отсуство, како населен со некакво далечно Друго, спремно да го покаже инаквото од себеси, да го истакне молкот - заедничката метафора за јазикот на празнината, би рекол Ихаб Хасан (Ihab Hassan). Субверзивна е неговата моќ: на тој анти-јазик кој е истовремено и самоуништувачки и самопревладувачки, коj ја релавитивизира граматиката на свеста и му допушта на присуството да се преобрази во своето семантичко отсуство. Не е ли тоа логиката на феномените?

Грчкото φαινομενον, велеше германскиот филосов Мартин Хајдегер (Martin Heidegger), е изведено од глаголот φαινεοται. Неговото значење е да покаже или да осветли нешто со помош на Логосот кој го прави „видливо“ она што го нарекува „говор“. Тоа видливо Аристотел го нарече αποφαινεοται и покажа дека говорот го открива она за коешто зборува, со помош на тоа со кое зборува. Но, неговата откривачка способност не е постојана, оти логосот може да биде вистинит и лажен. Да се биде лажен псевдостаи - значи нешто да се прикрие, па да се разоткрие како нешто што не е (Hajdeger: 1988; 36-37). Taка e: тоа што вообичаено се нарекува феномен, не подразбира само спектакл. Неговата непојавност, неговата прикриеност, е оној дополнителен но важен атрибут кој му допушта на молкот да продре во говорот, да го досегне јазикот на симболното, јазикот на соништата, на оние амбивалентни, прикривачко-откривачки значења кои ja превладуваат антиномијата - оти секоја видлива формулација, секоја манифестирана форма, во себе содржи друга. Таа управува: ја подбуцнува, jа удвојува, jа крои нејзината референцијална рамка. И во право е Барт (Roland Barthes) кога тврди дека јазикот што си го зборуваме самите во себе, не е од нашето време. Тој е онаа најдлабока, најскриена навика на нашиот дух да се сврзе со минатото, да биде нашето нацелосно наследство од мртвите и исчезнати богови. Прашање е само колку во него си го наоѓаме сопственото засолниште.

Затоа, нека не ве залажува монолошката форма на мојот дискурс. Таа е само привидна. Мојот јазик не е единствен: во него постојат остатоци од една инојазичност која станала моја опсесија - нели некој Друг живее во нас, ние само зборуваме во негово име. „Знам за неизбежната подвоеност меѓу моето мисленье (умното молчење во себеси) и зборувањето (она што го зборувам), кое никогаш не е наполно идентично со она што го мислам - пишува Епштен (Михаил Эпштейн) - Авторот кој мисли, секогаш е оддалечен од авторот кој зборува“ (1998; 131). Оттаму, сето она што го говорам или пишувам, во мигот кога го изго-ворам или пишувам го претворам во цитат. Моето молчење добива глас, го живее својот сопствен живот, а jac продолжувам да чекорам низ шума од туѓи зборови. Пред менс е вавилонското мешане на јзиците. Се пробивам низ нивните јзични хоризонти. Го градам својот исказ врз аперцептивната подлога на моите соговорници. Живеам на работ од сводот и туѓиот контекст. И не ми е срам.